Π έ ν υ ς Λ ι α κ ο ύ λ η
Η ποιητική συλλογή του Κωστή Τριανταφύλλου
ν
(ν η σ ί)
Πρόλογος
Ο Κωστής Τριανταφύλλου είναι γνωστός από την δεκαετία του ‘70 τόσο για τα εικαστικά του έργα, που συνεχίστηκαν με την παρουσίαση των ηλεκτρονικών του κεραυνών μέσα από ατομικές εκθέσεις σε μεγάλα μουσεία του εξωτερικού και της Ελλάδας, όσο και σαν ποιητής και οπτικός ποιητής, που κάθε φορά ο συγκερασμός ποίησης και εικαστικών δίνει μέσα από το προσωπικό του στίγμα την συνέχεια της ποιητικής έρευνας. Η δυνατότητα που μου δόθηκε μέσω της τηλεφωνικής επικοινωνίας που είχα με τον ίδιο τον ποιητή, μου εμφύσησε κάποια συναισθήματα και σκέψεις για την προσωπικότητά του. Οι πληροφορίες που μου έδωσε ήταν πολύτιμες και ας μου επιτραπεί να πω και απόλυτα κατανοητές, μιας και όταν ακούμε τη λέξη ποίηση και ποιητής, ίσως πολλοί από εμάς, πιστεύουμε ότι θα έρθουμε αντιμέτωποι με μια κουλτούρα μη κατανοητή. Αν και τα στοιχεία που μου έδωσε ήταν πάρα πολλά, δεν έλειπε η σαφήνεια και η ακρίβεια στα λεγόμενά του. Άμεσος και με γρήγορη ροή λόγου μεταμόρφωσε την τηλεφωνική επικοινωνία σε ένα πραγματικό μάθημα.
Η εργασία αυτή μου δίνει το βήμα για να πραγματευτώ κάποια ποιήματα από την ποιητική του συλλογή «ν», δηλαδή το νησί. Εδώ ο ποιητής προσπαθεί να δημιουργήσει το δικό του παράδεισο για να καταφύγει. Έρχεται αντιμέτωπος με το ερώτημα: μπορεί ο καλλιτέχνης να απομονωθεί από τον κόσμο ή θα πρέπει να μείνει εκεί και να τον αντιμάχεται; Όμως γίνεται αντιληπτό ότι τελικά ακόμη και στον πιο απομακρυσμένο τόπο θα αντιμετωπίσει τον κλονισμό διαφόρων αξιών, κατάρρευσης ιδεολογιών, συντηρητισμού ακόμη και του τέλους της τέχνης.
Γενικά εισαγωγικά για τον ποιητή
Ο Κωστής Τριανταφύλλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1950. Από το 1969 έως και σήμερα, δημοσιεύει και διαβάζει την ποίησή του την οποία και παρουσιάζει ζωντανά μέσα από τα ποιητικά του δρώμενα. Συμμετέχει σε εκθέσεις Οπτικής Ποίησης. Έχει δημοσιεύσει στα περιοδικά Νέα Συντέλεια, Μανδραγόρας, Δέκατα, Νέο Επίπεδο, Χάρτης, Μορμώ, Πόλη των Γυναικών, Ιδεοδρόμιο, Σήμα, Χρονικό, Τραμ. στην Πρώτη Αντιστασιακή Ανθολογία Ποίησης, Παρίσι,1970. Από το 1969 έως και σήμερα διαβάζει την ποίησή του από την Αίθουσα της Εσπεράντο στην οδό Πατησίων και Αγίου Μελετίου το 1968, στο Πειραματικό Θέατρο της Μαριέττας Ριάλδη στην οδό Ακαδημίας, στο Χαγιάτι, στην σχολή του Δολιανίτη το 1972 παράλληλα με την Πρώτη Εβδομάδα Ξένης Ποίησης που οργανώνει, στο Πολιτικό Καφενείο του Νικόλα Άσιμου στην Πλάκα, στην Αίθουσα Τέχνης Γιάννη Σταθά του Λεωνίδα Χρηστάκη και μετά την δεκαετία του '70 έως σήμερα διαβάζει σε πολλές περιστάσεις καλεσμένος από διαφορετικούς φορείς. Μερικές από τις πιο πρόσφατες αναγνώσεις: 2010 ημέρα της ποίησης, καλεσμένος στον Ιανό από το διαδικτυακό περιοδικό Ποιείν. Για το περιβάλλον, ανάγνωση στο Γ. Ινστιτούτο Αθηνών, Ετ. Συγγραφέων, 2008 .Ανάγνωση στον Δ. Αθηναίων στα πλαίσια του συνέδριου Το Ταξίδι,2009 . Ανάγνωση στο Νοσότρος, 2009 . Η Λιάνα Σακελλίου παρουσιάζει τον Κ.Τ. στο 29ο Συμπόσιο Ποίησης της Πάτρας ,2009 . Ανάγνωση στο Συνεδριακό Κέντρο του Πανεπιστημίου της Πάτρας,2009. 2001,"Bunker Poetico ''( 49.Venice Biennial,Curator H.Szeeman,developed with " Isola della Poesia " .2005 , Venice Biennial - Collateral Events and 2009, Biennale di Venezia - Eventi Collaterali / Save The Poetry - Night of Light, project by C.Davinio. Συμμετέχει σε εκθέσεις Ποίησης και Νέων Τεχνολογιών. Από το περιοδικό και την κίνηση του Λωτού που οργανώνει το 1968, πρωτοεμφανίστηκαν πάρα πολλοί ποιητές και διανοούμενοι, μεταξύ αυτών: Β.Στεριάδης, Ν.Ησαΐα, Μ.Λαινά, Δ.Ποταμίτης, Π.Καπόνης, Κ.Μαυρουδής, Σ.Τράμπας, Γ.Λούλης, Ντ.Ζαχαρόπουλος και αλλοι.(Από ηλεκτρονική διεύθυνση: www.costis.eu.)
α.
πήρα μια βαθειά ανάσα
αέρα που έρχεται από μακριά
εκεί όπου βρυχώνται των ανέμων οι βράχοι νησί
είσοδος στις μικρές ομίχλες αγκαλιά να διαλύεται
με βαθειά εισπνοή
αέρα που φέρνει
νυκτερινή πλοήγηση σε σκηνές άναυδες
τον άλλο κόσμο των βράχων που συνομιλούν
με τον άνεμο να τους γδέρνει
αέρα που ξεροσταλιάζει στις ψημένες ξερολιθιές
όπου ριπές καταιγιστικές σε μια δίνη μηνυμάτων
φυσάει πάνω από την θάλασσα και ξεσηκώνει
μέγα βουητό τραγούδια αισθήσεων πλεγμένων
στο νησί πάνω στην άμμο της κλεψύδρας
αμμοθύελλα ονειροδαρμένη
ψυχές
περπατάω στον βυθό του γαλάζιου
τα βράχια ψιλή άμμος του ανέμου
περιήγηση εν πλω κραυγή στην ομίχλη
φεύγω στο βάθος με μια εισπνοή
χαμένος σε δίνη
μια κι έξω
νησί
Ανάλυση ποιήματος
στ. 1 «πήρα μια βαθειά ανάσα»: η ανάσα είναι πνοή, εισπνέουμε αέρα, άρα οξυγόνο, άρα ζωή. Όμως ο αέρας αυτός προσδιορίζεται, μας λέει ότι έρχεται από μακριά. Ίσως από εκεί που ο ποιητής θέλει να βρίσκεται και να αναπνεύσει και σίγουρα αυτός ο τόπος δεν είναι το παρόν που ζει. Ο αέρας φτάνει από μακριά, το ίδιο και η αλλαγή. Η μεταβολή είναι κάτι διαφορετικό, κάτι ξένο προς κάθε παραδοσιακή γραμμή πλεύσης.
στ. 3 «εκεί όπου βρυχώνται των ανέμων οι βράχοι νησί»: το εκεί λοιπόν είναι το νησί. Στο πρώτο άκουσμα αυτό φέρνουμε στο μυαλό μας, μια εικόνα που να θυμίζει νησί. Σε αυτή την πρώτη αναφορά στο ποίημα της λέξης νησί, ας μου επιτραπεί μια μικρή σημείωση που κράτησα μέσω της επικοινωνίας μου με τον ποιητή. Προς έκπληξή μου, μού ανέφερε ότι αυτό το νησί μπορεί να είναι μια νησίδα. Όπως μπορώ να φανταστώ ώστε να παραθέσω κάποια εξήγηση, θα ξεκινήσω από την κανονική λειτουργία της νησίδας στο δρόμο, όπου διαχωρίζει τα δύο ρεύματα αλλά επιτρέπει και στους πεζούς να σταθούν εκεί για να περάσουν απέναντι. Έτσι, και ο ποιητής, φαίνεται σαν να στέκεται σε αυτή τη νησίδα που όμως εδώ διαχωρίζει την ποίηση, την παραδοσιακή και την πρωτοποριακή, και επιλέγει μόνος του το δρόμο της ποίησης που θα ακολουθήσει.
στ. 4-16 «είσοδος στις μικρές ομίχλες … ονειροδαρμένη»: τώρα η βαθειά εισπνοή φέρνει εκείνο τον αέρα που θα μας μεταφέρει σε έναν άλλο κόσμο όπου τα βράχια συνομιλούν ενώ ο άνεμος τα γδέρνει. Γενικότερα μέχρι και τον 15ο στίχο έχουμε εικόνα ταραχής. Ο αέρας ξεσηκώνει όλο το τοπίο του νησιού. Το στοιχείο του αέρα μπορεί να δικαιολογηθεί και μέσα από την καταγωγή του ποιητή, που είναι η Ίος. Είναι ένα νησί στο οποίο ο άνεμος υπάρχει σχεδόν πάντα, είναι δυνατός αλλά ξαφνικά μπορεί να σταματήσει. Η Ίος επίσης γεωγραφικά του αποδίδει την εμπειρία της έκρηξης. Ένας ήχος βουητού που αρχίζει, σταματά και έρχεται εν συνεχεία από αλλού. Ο αέρας λοιπόν ξεσηκώνει τη θάλασσα, τα βράχια, την άμμο. Και στον ιδανικό αυτό απομονωμένο τόπο λοιπόν μπορούν τα πάντα να αναταραχθούν. Στο νησί του ποιητή, στο μέρος εκείνο που θέλει να καταφύγει για να σώσει την τέχνη του, ακόμη και εκεί μπορεί να αναταραχθεί ιδεολογικά.
στ. 16 «ψυχές»: η τελευταία λέξη της σελίδας αυτής. Γραμμένη μόνη της, χωρίς να τη συνοδεύει καμία άλλη λέξη ή φράση. Η ψυχή είναι η ουσία του ανθρώπου, το καταφύγιό του, ο θησαυρός του. Μήπως το νησί του ποιητή και η ψυχή έχουν μία ουσιαστική σχέση; Μήπως και στα δύο υπάρχει ταραχή; Όπως ο άνεμος ταράσσει τη φύση έτσι και η ψυχή κλονίζεται από τα συναισθήματα. Μπορεί να είναι φόβος για το παρόν, για την αλλαγή, γι’ αυτό που θα έρθει.
Στην επόμενη σελίδα περπατάμε μαζί με τον ποιητή, στο βυθό του γαλάζιου. Αναρωτιέμαι όμως το εξής: δε μας προσδιορίζει στο βυθό ποιου γαλάζιου; Μήπως έχει να κάνει και με το γαλάζιο του ουρανού; Βέβαια με τη φράση «περιήγηση εν πλω» μεταφερόμαστε στο χώρο της θάλασσας. Όμως ο ποιητής φεύγει στο βάθος με μια εισπνοή και πάλι εμπλέκεται το στοιχείο του αέρα. Ο αέρας δίνει και μια αίσθηση ελευθερίας που εδώ την αντιλαμβανόμαστε ως την ελευθερία του ποιητή να κινηθεί σύμφωνα με αυτά που ο ίδιος οραματίζεται.
Η λέξη «νησί» δεσπόζει στο τέλος μόνη της κρατώντας τη φαντασία και τη σκέψη μας στον τόπο εκείνο που θα αποτελέσει το βήμα έκφρασης των ιδεολογιών και αντιλήψεων του ποιητή.
β.
είσαι κι εσύ στο νησί
εκεί ο αέρας ηγείται εκμαιεύει τα βράχια
εγγράφει νέες σκέψεις φαράγγια δύναμης
όπου βγαίνουν ελεύθερες συνθέσεις
πλεξούδων λέξεων και συνειρμών μετάβαση
σε περίοδο περίσκεψης και τρέλας η περιπλάνηση
ξενάγηση σε άγνωστες λέξεις θεούς ακατάληπτους
όντας το μάγμα στερεοποιημένο σε μιαν ανάσα έμπυρη
γνώστη των άνισων διαδρομών
να φέρνουν την επόμενη σκηνή εκπνοής σε άπνοια
όταν διάλεξα νησί Μαρία την πήρε ο άνεμος και την σήκωσε ολόκληρος κόσμος λογοτεχνίας άνοιξε μπροστά μου να κλείνω τα βιβλία το ένα μετά το άλλο να μην με απορροφήσουν μέσα τους σελίδες σελίδες διείσδυση γεμάτες υπονοούμενα γεια σου Μαρία και διάλεξα το επόμενο όνομα όταν μου έδωσες τον χάρτη να τοποθετηθώ στο νησί σύννεφο άνεμο λέξη στη λέξη
Ανάλυση ποιήματος
στ. 1 «είσαι κι εσύ στο νησί»: ο ποιητής εδώ φαίνεται να φαντάζεται και ένα δεύτερο πρόσωπο να βρίσκεται μαζί του στο νησί, το οποίο για τον ίδιο αποτελεί καταφυγή και δε θέλει να είναι μόνος του. Στον παράδεισο που έχει δημιουργήσει έχει την ανάγκη να βρεθεί μαζί με κάποιον, ίσως γιατί θέλει συμπαράσταση σε αυτό που σκέφτεται και οραματίζεται. Θέλει συμμετοχή αντικαθιστώντας έτσι το εγώ από το εμείς.
στ. 2 «εκεί ο αέρας ηγείται εκμαιεύει τα βράχια»: ο αέρας λοιπόν ηγείται. Συστατικό της φύσης με διττή σημασία που από τη μια χαρίζει ζωή και από την άλλη μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή. Εδώ εκμαιεύει τα βράχια. Με τη διακοπή στη ροή του στίχου που είναι εμφανής μετά το ρήμα ηγείται, μας κάνει να σταματήσουμε για δευτερόλεπτα την ανάγνωσή μας, σα να θέλει να τονίσει αυτό που θα ακολουθήσει. Έτσι, ο αέρας είναι αυτός που εκμαιεύει τα βράχια, αποσπά κάτι από μέσα τους. Η φύση αντιμάχεται τη φύση (αέρας- βράχια), όπως και οι άνθρωποι αντιμάχονται καθημερινά για αξίες, κοινωνικά θέματα, ιδεολογικά ζητήματα.
στ. 3 «εγγράφει νέες σκέψεις φαράγγια δύναμης»: εδώ φαίνεται πολύ καθαρά η ανάγκη του ποιητή για το καινούργιο. Θέλει να αποτινάξει τις στερεότυπες αντιλήψεις, να βρεθεί σε νέους δρόμους δημιουργίας. Τα φαράγγια είναι τόπος δυσπρόσιτος, θέλει προετοιμασία και κουράγιο για να περάσεις από αυτά. Άρα, αυτές οι νέες σκέψεις θα πρέπει να αποτελούν τέτοια φαράγγια δύναμης, που για να τις ακολουθήσει κάποιος θα πρέπει να το επιθυμεί πολύ, ώστε να μπορέσει να ξεπεράσει οποιαδήποτε δυσκολία που θα σταθεί τροχοπέδη στο έργο που οραματίζεται και θέλει να επιτελέσει.
στ. 5 «πλεξούδων λέξεων και συνειρμών μετάβαση»: εδώ πραγματώνεται η αλλαγή. Φαίνεται ότι πηγαίνουμε σε έναν άλλο χώρο, σε έναν άλλο τόπο σκέψης που έρχεται στον επόμενο στίχο, δηλαδή μπαίνουμε σε περίοδο περίσκεψης και τρέλας, όπου όμως εκεί πρέπει να περιπλανηθούμε.
στ. 7 «ξενάγηση σε άγνωστες λέξεις θεούς ακατάληπτους»: ίσως βρισκόμαστε σε μια καινούργια τέχνη και σε μια νέα ιδεολογική γραμμή.
στ. 8 «όντας το μάγμα στερεοποιημένο σε μιαν ανάσα έμπυρη»: ο στίχος αυτός εμπεριέχει το συστατικό της φωτιάς. Η φωτιά, όπως και ο αέρας που είδαμε λίγο πιο πάνω, συμβολίζει και αυτή δύναμη, φως, δημιουργία, γιατί πολλά υλικά σμιλεύονται με τη φωτιά. Το μάγμα σε μιαν ανάσα έμπυρη είναι στερεοποιημένο. Η ανάσα είναι ουσιαστικά αυτό που μας δίνει ζωή. Η έμπυρη ανάσα κυριολεκτικά είναι η ανάσα που γίνεται πάνω στη φωτιά. Βλέποντας όμως και τον επόμενο στίχο, αντιλαμβάνομαι ότι θα μπορούσε να υπάρξει και μία άλλη νοηματική συνοχή μεταξύ αυτών των δύο στίχων, σε ό,τι αφορά τη φράση «έμπυρη ανάσα». Επεξηγώ: ακούγοντας και μόνο κάποιος τους δύο αυτούς στίχους, χωρίς να έχει οπτική επαφή με το ποίημα, στο άκουσμα «ανάσα έμπυρη» μπορεί να καταλάβει το «έμπειρη», δηλαδή με –ει, ανάσα που ίσως θα λέγαμε ότι ξέρει πώς να αναπνέει. Όμως εδώ είναι γραμμένο με –υ. Συνεχίζοντας την ανάγνωση ο επόμενος στίχος ξεκινά με τη λέξη «γνώστη», γνώστη των άνισων διαδρόμων. Θα μπορούσε λοιπόν να μεταβεί η ερμηνεία μας ως προς το ότι η ανάσα γνωρίζει, είναι έμπειρη, με αποτέλεσμα να γίνεται και γνώστης άνισων διαδρόμων, δηλαδή αντιλήψεων, στάσης ζωής και ακόμη της στάσης απέναντι στην τέχνη που δεν είναι ίδια για όλους. Η άποψή μου αυτή θα μπορούσε να στηριχθεί στο ότι ο ίδιος ο ποιητής στο βιβλίο του «άγνωστος χ στην ποίηση» γράφει ότι το ποίημα έχει δύο τουλάχιστον σαφείς μορφές αυτή που ακούγεται και αυτή που βλέπεται/ διαβάζεται.
Κάτω από το ποίημα φαίνεται ένα απόσπασμα που οπτικά δε δένει με αυτό που διαβάσαμε μέχρι τώρα. Στην ανάγνωσή του φαίνεται σαν μια αναδρομή γιατί λέει «όταν διάλεξα νησί», άρα ο παρελθοντικός χρόνος του ρήματος μας γυρίζει πίσω. Έχουμε την εμφάνιση ενός γυναικείου ονόματος, Μαρία. Ίσως το πρόσωπο αυτό είναι εκείνο το «εσύ» που βρήκαμε στον 1ο στίχο. Αν ισχύει κάτι τέτοιο καταλαβαίνουμε ότι η γυναικεία φύση στο νησί είναι ουσιαστική.
γ.
είσαι κι εσύ νησί αέρας των βράχων
μόλις που αποβιβάστηκες στη γραφή
αλλόκοσμος βρυχηθμός παφλασμός έκρηξη
κυκλάδες όνειρα με διαπασών κοχύλια άγγιγμα μια παραλία
παλίρροια μυρωδιές αέρας ονείρων
υπόσχεση που σου δίνει το νησί
είναι πάντα ώρα για βουτιά
υπάρχει πάντα ένα νησί στον ορίζοντα
μέσα στον άγριο άνεμο ανασαίνω
αναγνωρίζοντας τις καταιγίδες
ελευθερία
Ανάλυση ποιήματος
στ. 1 «είσαι κι εσύ νησί»: θυμίζει τον πρώτο στίχο του β΄ μέρους. Υπάρχει όμως μία βασική νοηματική διαφορά ∙ λείπει το «στο» δηλαδή πριν μας έλεγε ότι «είσαι κι εσύ στο νησί» ενώ τώρα το πρόσωπο εκείνο είναι και αυτό νησί. Μια μικρή παύση για να προσδιορίσει ότι είναι αέρας βράχων, όπως σπάει δηλαδή ο άνεμος πάνω στα βράχια. Πάλι το στοιχείο του αέρα σε συνδυασμό με τα βράχια θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί κάποιο μοτίβο. Και στο στ. 5 από την εμφάνιση του ποιήματος και μόνο, πάλι βλέπουμε αυτή την παύση την ποιητική διακοπή. Μιλάει για παλίρροια από μυρωδιές που είναι πάλι αέρας αλλά αυτή τη φορά ονείρων. Μπαίνει λοιπόν το όνειρο, αυτό που φαντάζομαι, αυτό που τόσο πολύ θέλω να γίνει και το ονειρεύομαι γιατί δεν το έχω. Ίσως ο ποιητής ονειρεύεται μια απελευθερωμένη ποίηση και τέχνη ενάντια στους εμπορευματικούς ποιητές.
στ. 8 «υπάρχει πάντα ένα νησί στον ορίζοντα»: υπάρχει πάντα δηλαδή το περιβάλλον μέσα στο οποίο ο κάθε ποιητής ίσως και ο κάθε άνθρωπος, μπορεί να επαναπροσδιορίσει τις αξίες, τις αντιλήψεις του για τη ζωή και τα πράγματα.
στ. 9 «είναι πάντα ώρα για βουτιά»: δεν υπάρχει κάποιος περιορισμός για το πότε θα αποφασίσει κάποιος να κάνει την ενδοσκόπησή του. Να προτάξει αυτά που πιστεύει, να φέρει την πρωτοπορία μέσα από τη δική του οπτική.
στ. 10-12 «μέσα στον άγριο άνεμο ανασαίνω»: ο ποιητής γνωρίζει τους κινδύνους, τις αντιδράσεις θα μπορούσαμε να πούμε που θα προκαλέσει μέσα από την αποφυγή της συντηρητικής προσέγγισης της ποιητικής αισθητικής. Όμως, ζει μέσα σ’ αυτό, ζει από αυτό, από την αλλαγή, από το καινούργιο, το ανένταχτο και οδηγείται στην ελευθερία της ψυχής του, της προσωπικής διαμόρφωσης των έργων του αποδεικνύοντας ότι το διαφορετικό που κουβαλάει ο καθένας μέσα του μπορεί να οδηγήσει τελικά στην απελευθέρωση της ποίησης.
δ.
αλλαγή πλεύσης πέτρα περίπτυξη
ατμοπλοϊκή ή διαδικτυακή σύνδεση
σπάνια συνομιλία
γι’ αυτό κάποια νησιά
φεύγανε σε άτακτους κυματισμούς
ενώ άλλα αλαφροΐσκιωτα χανόντουσαν
σε συνεχή αναμέτρηση με τις βουνοκορφές η ανάσα
μου πήρε τον αέρα μου
που αφήνει τα όνειρα χωρίς φακούς
να βρίσκουν τα δικά τους μονοπάτια
τις νυχτερινές ώρες περιδιαβάζοντας νησί
από νησί σε νησί σύννεφο που χάνεται στον αέρα
Ανάλυση ποιήματος
στ. 1 «αλλαγή πλεύσης»: στρεφόμαστε δηλαδή προς κάποια άλλη ποιητική κατεύθυνση. Στο στ. 2 η αναφορά στην ατμοπλοϊκή ή διαδικτυακή ποίηση μας κάνει να επικεντρωθούμε νοηματικά στη συντηρητική και την πρωτοποριακή ποίηση αντίστοιχα. Στο βιβλίο του Κωστή Τριανταφύλλου «άγνωστος χ στην ποίηση» υπάρχει μια αναφορά για το ότι η ποίηση απελευθερώνεται και γίνεται πολυποιητική, πολυμεσική, τεχνολογική, ολοκληρωτική. Άρα, η τεχνολογική ή καλύτερα η ψηφιακή εποχή δίνει μία διαφορετική εξέλιξη της ποίησης υπό το πρίσμα της πιο σύγχρονης ποιητικής επεξεργασίας.
στ. 9-10 «που αφήνει τα όνειρα χωρίς φακούς… μονοπάτια»: πάλι εδώ τα όνειρα θα βρουν το δικό τους δρόμο, θα προχωρήσουν για εκεί που ο ποιητής ονειρεύεται, στο δικό του χώρο και με το δικό του τρόπο δημιουργίας.
στ. 11-12 «περιδιαβάζοντας νησί»: με τη φράση αυτή θεωρώ ότι δηλώνεται η περιπλάνηση του καλλιτέχνη στην ποιητική επεξεργασία, μια έρευνα που θα κάνει για να μπορέσει να καταλήξει μέσω της αναζήτησής του στην πρωτοποριακή τέχνη.
ε.
έτσι στο νησί
αλλά όπως πάλι είπες κι εσύ
ήμασταν μαζί κάπου οράματα οπωσδήποτε
πάντως ναι ιπτάμενες οφθαλμαπάτες για το ταξίδι
οπτασίες να υφέρπουν υπολογιστές ραντάρ διαδίκτυο
οθόνη αποβίβαση αοριστία υπερβολή εκπνοή
στη μέση του πουθενά ήμουν νησί λοιπόν
ανεμονησίδα πλοήγησης στην κορυφή του κόσμου
να σε παίρνει και να σε φέρνει δυνατός αέρας
στην κρυφή πλευρά πάνω στον άνεμο στη σιωπή
Ανάλυση ποιήματος
στ. 1-3: διαβάζοντας αυτούς τους στίχους μπορούμε να καταλάβουμε ότι ο ποιητής θεωρεί ότι η συνύπαρξη με το πρόσωπο που μας έχει ήδη αναφέρει ήταν τελικά οράματα. Ήταν όπως χαρακτηρίζει λίγο πιο κάτω οφθαλμαπάτες.
στ. 5: «οπτασίες να υφέρπουν υπολογιστές ραντάρ διαδίκτυο»: με την αναφορά του σε υπολογιστές, ραντάρ και διαδίκτυο εμπλέκει πάλι τον τομέα της τεχνολογίας. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Κωστής Τριανταφύλλου είναι ένας ποιητής που εμπλέκει την εικόνα με την ποίηση και μέσα από τη συνύπαρξή τους πρότεινε τη λεγόμενη οπτική ποίηση. Ο υπολογιστής στηρίζεται στην εικόνα και σε πολλές άλλες τεχνολογικές δυνατότητες, δίνοντας το βήμα σε τέτοιους ποιητές-καλλιτέχνες να δημιουργούν, αξιοποιώντας αυτά τα νέα μέσα για την επιτέλεση του σκοπού τους.
στ. 7 «στη μέση του πουθενά ήμουν νησί»: εδώ πάλι θεωρώ πως ο ποιητής εξακολουθεί να υποστηρίζει ότι η προσωπική καλλιτεχνική του ύπαρξη μπορεί να σταθεί οπουδήποτε ακόμη και εκεί που δεν υπάρχει τίποτα. Μπορεί να βασιστεί σε όσα η ποίησή του δίνει και να έχει μέσα του έναν κόσμο ολότελα διαφορετικό. Να δημιουργεί τη δική του τέχνη και να εξελίσσεται και ο ίδιος μέσα από αυτήν, διατηρώντας την ποιητική του αυτοτέλεια.
στ. 8 «ανεμονησίδα πλοήγησης»: πάλι εμπλέκεται το στοιχείο του αέρα, ενώ η λέξη νησίδα με παραπέμπει στο σκεπτικό του ίδιου του ποιητή που προανέφερα, ότι δηλαδή το νησί μπορεί να είναι μια νησίδα. Ίσως η νησίδα που διαχωρίζει τη συντηρητική από την πειραματική και ερευνητική ποίηση. Στον επόμενο στίχο η φράση «δυνατός αέρας» διαχωρίζεται μορφικά από το ποίημα.
στ.
για όλα φταίει ο άνεμος
άσκησης επί χάρτου το νησί
παίρνω τις λέξεις μου και φεύγω
όπως και άλλες γνωστές αγράμματες λέξεις
πίσω στους δρόμους της αυτοκίνησης μανίας
με σκέψεις άλλων λέξεις
η εκπνοή δεν είναι πάντα τέλος διαδρομής
μπορεί όμως να γίνει το παιχνίδι
Ανάλυση ποιήματος
Το ποίημα αυτό ξεκινά με τη λειτουργία του ανέμου ως υπαίτιου για όλες τις αλλαγές που συμβαίνουν. Ο ποιητής αφήνει, ίσως για λίγο το νησί, αποχωρεί για να επιστρέψει όπως λέει στο στ. 5 «στους δρόμους της αυτοκίνησης μανίας». Το αντιλαμβάνομαι, σε σχέση μάλιστα και με τον επόμενο στίχο που λέει «με σκέψεις άλλων λέξεις» σα να γυρίζει πάλι σε αυτό που ήδη καλλιτεχνικά υφίσταται, το εμπορευματοποιημένο. Συνεχίζει λέγοντας ότι «η εκπνοή δεν είναι πάντα τέλος διαδρομής», ότι δηλαδή το τέλος μιας περιόδου που είναι δομημένο σε αξίες δε σημαίνει ότι με την αλλαγή και την ποιητική επεξεργασία μιας πιο μοντέρνας οπτικής θα φέρει κάτι που δε θα μπορέσει να έχει μια σωστή συνέχεια.
Επίλογος
Κλείνοντας θέλω να παρατηρήσω ότι ο Κωστής Τριανταφύλλου δεν είναι μόνο ένας ακόμη ποιητής αλλά τον χαρακτηρίζει καλύτερα η ιδιότητα του καλλιτέχνη. Με την προσωπική του πινελιά σε αυτό που ο καθένας μας αποκαλεί τέχνη, άνοιξε νέους δρόμους στα μονοπάτια της ποιητικής έκφρασης αξιοποιώντας τρόπους καθ’ όλα διαφορετικούς από όσα μέχρι σήμερα έχουμε δει. Τα ποιήματά του αγγίζουν πολλές διαστάσεις και με το συγκερασμό του γραπτού ποιήματος, του ήχου και της εικόνας δημιουργεί το δικό του έργο, τη δική του οπτική ποίηση. Ο Κωστής είναι σαν να δημιουργεί σε τεχνητό περιβάλλον ακραία καιρικά φαινόμενα. Ο λόγος του δεν είναι λυρικός και ήπιος αλλά έχουμε ένα εκρηκτικό ύφος. Στα ποιήματα βλέπουμε κάποια διαστήματα κενού μεταξύ των λέξεων που μας δημιουργούν την αίσθηση της σιωπής. Η σιωπή γενικά για την ποίηση είναι πολύ καθοριστική, δεν είναι αθώα και ούτε χωρίς νόημα. Η σιωπή στον Τριανταφύλλου σχετίζεται και με την πρωτοποριακή μουσική. Τα ποιήματά του δέχονται ποικίλες ερμηνείες, άλλες τόσες κριτικές από τους ανθρώπους των τεχνών και πηγή συζητήσεων για τους απλούς αλλά ταυτόχρονα και αυστηρούς αναγνώστες του.
ολόκληρο το ποίημα στη διεύθυνση:http://www.issuu.com/costi/docs/____________
Η ποιητική συλλογή του Κωστή Τριανταφύλλου
ν
(ν η σ ί)
Πρόλογος
Ο Κωστής Τριανταφύλλου είναι γνωστός από την δεκαετία του ‘70 τόσο για τα εικαστικά του έργα, που συνεχίστηκαν με την παρουσίαση των ηλεκτρονικών του κεραυνών μέσα από ατομικές εκθέσεις σε μεγάλα μουσεία του εξωτερικού και της Ελλάδας, όσο και σαν ποιητής και οπτικός ποιητής, που κάθε φορά ο συγκερασμός ποίησης και εικαστικών δίνει μέσα από το προσωπικό του στίγμα την συνέχεια της ποιητικής έρευνας. Η δυνατότητα που μου δόθηκε μέσω της τηλεφωνικής επικοινωνίας που είχα με τον ίδιο τον ποιητή, μου εμφύσησε κάποια συναισθήματα και σκέψεις για την προσωπικότητά του. Οι πληροφορίες που μου έδωσε ήταν πολύτιμες και ας μου επιτραπεί να πω και απόλυτα κατανοητές, μιας και όταν ακούμε τη λέξη ποίηση και ποιητής, ίσως πολλοί από εμάς, πιστεύουμε ότι θα έρθουμε αντιμέτωποι με μια κουλτούρα μη κατανοητή. Αν και τα στοιχεία που μου έδωσε ήταν πάρα πολλά, δεν έλειπε η σαφήνεια και η ακρίβεια στα λεγόμενά του. Άμεσος και με γρήγορη ροή λόγου μεταμόρφωσε την τηλεφωνική επικοινωνία σε ένα πραγματικό μάθημα.
Η εργασία αυτή μου δίνει το βήμα για να πραγματευτώ κάποια ποιήματα από την ποιητική του συλλογή «ν», δηλαδή το νησί. Εδώ ο ποιητής προσπαθεί να δημιουργήσει το δικό του παράδεισο για να καταφύγει. Έρχεται αντιμέτωπος με το ερώτημα: μπορεί ο καλλιτέχνης να απομονωθεί από τον κόσμο ή θα πρέπει να μείνει εκεί και να τον αντιμάχεται; Όμως γίνεται αντιληπτό ότι τελικά ακόμη και στον πιο απομακρυσμένο τόπο θα αντιμετωπίσει τον κλονισμό διαφόρων αξιών, κατάρρευσης ιδεολογιών, συντηρητισμού ακόμη και του τέλους της τέχνης.
Γενικά εισαγωγικά για τον ποιητή
Ο Κωστής Τριανταφύλλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1950. Από το 1969 έως και σήμερα, δημοσιεύει και διαβάζει την ποίησή του την οποία και παρουσιάζει ζωντανά μέσα από τα ποιητικά του δρώμενα. Συμμετέχει σε εκθέσεις Οπτικής Ποίησης. Έχει δημοσιεύσει στα περιοδικά Νέα Συντέλεια, Μανδραγόρας, Δέκατα, Νέο Επίπεδο, Χάρτης, Μορμώ, Πόλη των Γυναικών, Ιδεοδρόμιο, Σήμα, Χρονικό, Τραμ. στην Πρώτη Αντιστασιακή Ανθολογία Ποίησης, Παρίσι,1970. Από το 1969 έως και σήμερα διαβάζει την ποίησή του από την Αίθουσα της Εσπεράντο στην οδό Πατησίων και Αγίου Μελετίου το 1968, στο Πειραματικό Θέατρο της Μαριέττας Ριάλδη στην οδό Ακαδημίας, στο Χαγιάτι, στην σχολή του Δολιανίτη το 1972 παράλληλα με την Πρώτη Εβδομάδα Ξένης Ποίησης που οργανώνει, στο Πολιτικό Καφενείο του Νικόλα Άσιμου στην Πλάκα, στην Αίθουσα Τέχνης Γιάννη Σταθά του Λεωνίδα Χρηστάκη και μετά την δεκαετία του '70 έως σήμερα διαβάζει σε πολλές περιστάσεις καλεσμένος από διαφορετικούς φορείς. Μερικές από τις πιο πρόσφατες αναγνώσεις: 2010 ημέρα της ποίησης, καλεσμένος στον Ιανό από το διαδικτυακό περιοδικό Ποιείν. Για το περιβάλλον, ανάγνωση στο Γ. Ινστιτούτο Αθηνών, Ετ. Συγγραφέων, 2008 .Ανάγνωση στον Δ. Αθηναίων στα πλαίσια του συνέδριου Το Ταξίδι,2009 . Ανάγνωση στο Νοσότρος, 2009 . Η Λιάνα Σακελλίου παρουσιάζει τον Κ.Τ. στο 29ο Συμπόσιο Ποίησης της Πάτρας ,2009 . Ανάγνωση στο Συνεδριακό Κέντρο του Πανεπιστημίου της Πάτρας,2009. 2001,"Bunker Poetico ''( 49.Venice Biennial,Curator H.Szeeman,developed with " Isola della Poesia " .2005 , Venice Biennial - Collateral Events and 2009, Biennale di Venezia - Eventi Collaterali / Save The Poetry - Night of Light, project by C.Davinio. Συμμετέχει σε εκθέσεις Ποίησης και Νέων Τεχνολογιών. Από το περιοδικό και την κίνηση του Λωτού που οργανώνει το 1968, πρωτοεμφανίστηκαν πάρα πολλοί ποιητές και διανοούμενοι, μεταξύ αυτών: Β.Στεριάδης, Ν.Ησαΐα, Μ.Λαινά, Δ.Ποταμίτης, Π.Καπόνης, Κ.Μαυρουδής, Σ.Τράμπας, Γ.Λούλης, Ντ.Ζαχαρόπουλος και αλλοι.(Από ηλεκτρονική διεύθυνση: www.costis.eu.)
α.
πήρα μια βαθειά ανάσα
αέρα που έρχεται από μακριά
εκεί όπου βρυχώνται των ανέμων οι βράχοι νησί
είσοδος στις μικρές ομίχλες αγκαλιά να διαλύεται
με βαθειά εισπνοή
αέρα που φέρνει
νυκτερινή πλοήγηση σε σκηνές άναυδες
τον άλλο κόσμο των βράχων που συνομιλούν
με τον άνεμο να τους γδέρνει
αέρα που ξεροσταλιάζει στις ψημένες ξερολιθιές
όπου ριπές καταιγιστικές σε μια δίνη μηνυμάτων
φυσάει πάνω από την θάλασσα και ξεσηκώνει
μέγα βουητό τραγούδια αισθήσεων πλεγμένων
στο νησί πάνω στην άμμο της κλεψύδρας
αμμοθύελλα ονειροδαρμένη
ψυχές
περπατάω στον βυθό του γαλάζιου
τα βράχια ψιλή άμμος του ανέμου
περιήγηση εν πλω κραυγή στην ομίχλη
φεύγω στο βάθος με μια εισπνοή
χαμένος σε δίνη
μια κι έξω
νησί
Ανάλυση ποιήματος
στ. 1 «πήρα μια βαθειά ανάσα»: η ανάσα είναι πνοή, εισπνέουμε αέρα, άρα οξυγόνο, άρα ζωή. Όμως ο αέρας αυτός προσδιορίζεται, μας λέει ότι έρχεται από μακριά. Ίσως από εκεί που ο ποιητής θέλει να βρίσκεται και να αναπνεύσει και σίγουρα αυτός ο τόπος δεν είναι το παρόν που ζει. Ο αέρας φτάνει από μακριά, το ίδιο και η αλλαγή. Η μεταβολή είναι κάτι διαφορετικό, κάτι ξένο προς κάθε παραδοσιακή γραμμή πλεύσης.
στ. 3 «εκεί όπου βρυχώνται των ανέμων οι βράχοι νησί»: το εκεί λοιπόν είναι το νησί. Στο πρώτο άκουσμα αυτό φέρνουμε στο μυαλό μας, μια εικόνα που να θυμίζει νησί. Σε αυτή την πρώτη αναφορά στο ποίημα της λέξης νησί, ας μου επιτραπεί μια μικρή σημείωση που κράτησα μέσω της επικοινωνίας μου με τον ποιητή. Προς έκπληξή μου, μού ανέφερε ότι αυτό το νησί μπορεί να είναι μια νησίδα. Όπως μπορώ να φανταστώ ώστε να παραθέσω κάποια εξήγηση, θα ξεκινήσω από την κανονική λειτουργία της νησίδας στο δρόμο, όπου διαχωρίζει τα δύο ρεύματα αλλά επιτρέπει και στους πεζούς να σταθούν εκεί για να περάσουν απέναντι. Έτσι, και ο ποιητής, φαίνεται σαν να στέκεται σε αυτή τη νησίδα που όμως εδώ διαχωρίζει την ποίηση, την παραδοσιακή και την πρωτοποριακή, και επιλέγει μόνος του το δρόμο της ποίησης που θα ακολουθήσει.
στ. 4-16 «είσοδος στις μικρές ομίχλες … ονειροδαρμένη»: τώρα η βαθειά εισπνοή φέρνει εκείνο τον αέρα που θα μας μεταφέρει σε έναν άλλο κόσμο όπου τα βράχια συνομιλούν ενώ ο άνεμος τα γδέρνει. Γενικότερα μέχρι και τον 15ο στίχο έχουμε εικόνα ταραχής. Ο αέρας ξεσηκώνει όλο το τοπίο του νησιού. Το στοιχείο του αέρα μπορεί να δικαιολογηθεί και μέσα από την καταγωγή του ποιητή, που είναι η Ίος. Είναι ένα νησί στο οποίο ο άνεμος υπάρχει σχεδόν πάντα, είναι δυνατός αλλά ξαφνικά μπορεί να σταματήσει. Η Ίος επίσης γεωγραφικά του αποδίδει την εμπειρία της έκρηξης. Ένας ήχος βουητού που αρχίζει, σταματά και έρχεται εν συνεχεία από αλλού. Ο αέρας λοιπόν ξεσηκώνει τη θάλασσα, τα βράχια, την άμμο. Και στον ιδανικό αυτό απομονωμένο τόπο λοιπόν μπορούν τα πάντα να αναταραχθούν. Στο νησί του ποιητή, στο μέρος εκείνο που θέλει να καταφύγει για να σώσει την τέχνη του, ακόμη και εκεί μπορεί να αναταραχθεί ιδεολογικά.
στ. 16 «ψυχές»: η τελευταία λέξη της σελίδας αυτής. Γραμμένη μόνη της, χωρίς να τη συνοδεύει καμία άλλη λέξη ή φράση. Η ψυχή είναι η ουσία του ανθρώπου, το καταφύγιό του, ο θησαυρός του. Μήπως το νησί του ποιητή και η ψυχή έχουν μία ουσιαστική σχέση; Μήπως και στα δύο υπάρχει ταραχή; Όπως ο άνεμος ταράσσει τη φύση έτσι και η ψυχή κλονίζεται από τα συναισθήματα. Μπορεί να είναι φόβος για το παρόν, για την αλλαγή, γι’ αυτό που θα έρθει.
Στην επόμενη σελίδα περπατάμε μαζί με τον ποιητή, στο βυθό του γαλάζιου. Αναρωτιέμαι όμως το εξής: δε μας προσδιορίζει στο βυθό ποιου γαλάζιου; Μήπως έχει να κάνει και με το γαλάζιο του ουρανού; Βέβαια με τη φράση «περιήγηση εν πλω» μεταφερόμαστε στο χώρο της θάλασσας. Όμως ο ποιητής φεύγει στο βάθος με μια εισπνοή και πάλι εμπλέκεται το στοιχείο του αέρα. Ο αέρας δίνει και μια αίσθηση ελευθερίας που εδώ την αντιλαμβανόμαστε ως την ελευθερία του ποιητή να κινηθεί σύμφωνα με αυτά που ο ίδιος οραματίζεται.
Η λέξη «νησί» δεσπόζει στο τέλος μόνη της κρατώντας τη φαντασία και τη σκέψη μας στον τόπο εκείνο που θα αποτελέσει το βήμα έκφρασης των ιδεολογιών και αντιλήψεων του ποιητή.
β.
είσαι κι εσύ στο νησί
εκεί ο αέρας ηγείται εκμαιεύει τα βράχια
εγγράφει νέες σκέψεις φαράγγια δύναμης
όπου βγαίνουν ελεύθερες συνθέσεις
πλεξούδων λέξεων και συνειρμών μετάβαση
σε περίοδο περίσκεψης και τρέλας η περιπλάνηση
ξενάγηση σε άγνωστες λέξεις θεούς ακατάληπτους
όντας το μάγμα στερεοποιημένο σε μιαν ανάσα έμπυρη
γνώστη των άνισων διαδρομών
να φέρνουν την επόμενη σκηνή εκπνοής σε άπνοια
όταν διάλεξα νησί Μαρία την πήρε ο άνεμος και την σήκωσε ολόκληρος κόσμος λογοτεχνίας άνοιξε μπροστά μου να κλείνω τα βιβλία το ένα μετά το άλλο να μην με απορροφήσουν μέσα τους σελίδες σελίδες διείσδυση γεμάτες υπονοούμενα γεια σου Μαρία και διάλεξα το επόμενο όνομα όταν μου έδωσες τον χάρτη να τοποθετηθώ στο νησί σύννεφο άνεμο λέξη στη λέξη
Ανάλυση ποιήματος
στ. 1 «είσαι κι εσύ στο νησί»: ο ποιητής εδώ φαίνεται να φαντάζεται και ένα δεύτερο πρόσωπο να βρίσκεται μαζί του στο νησί, το οποίο για τον ίδιο αποτελεί καταφυγή και δε θέλει να είναι μόνος του. Στον παράδεισο που έχει δημιουργήσει έχει την ανάγκη να βρεθεί μαζί με κάποιον, ίσως γιατί θέλει συμπαράσταση σε αυτό που σκέφτεται και οραματίζεται. Θέλει συμμετοχή αντικαθιστώντας έτσι το εγώ από το εμείς.
στ. 2 «εκεί ο αέρας ηγείται εκμαιεύει τα βράχια»: ο αέρας λοιπόν ηγείται. Συστατικό της φύσης με διττή σημασία που από τη μια χαρίζει ζωή και από την άλλη μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή. Εδώ εκμαιεύει τα βράχια. Με τη διακοπή στη ροή του στίχου που είναι εμφανής μετά το ρήμα ηγείται, μας κάνει να σταματήσουμε για δευτερόλεπτα την ανάγνωσή μας, σα να θέλει να τονίσει αυτό που θα ακολουθήσει. Έτσι, ο αέρας είναι αυτός που εκμαιεύει τα βράχια, αποσπά κάτι από μέσα τους. Η φύση αντιμάχεται τη φύση (αέρας- βράχια), όπως και οι άνθρωποι αντιμάχονται καθημερινά για αξίες, κοινωνικά θέματα, ιδεολογικά ζητήματα.
στ. 3 «εγγράφει νέες σκέψεις φαράγγια δύναμης»: εδώ φαίνεται πολύ καθαρά η ανάγκη του ποιητή για το καινούργιο. Θέλει να αποτινάξει τις στερεότυπες αντιλήψεις, να βρεθεί σε νέους δρόμους δημιουργίας. Τα φαράγγια είναι τόπος δυσπρόσιτος, θέλει προετοιμασία και κουράγιο για να περάσεις από αυτά. Άρα, αυτές οι νέες σκέψεις θα πρέπει να αποτελούν τέτοια φαράγγια δύναμης, που για να τις ακολουθήσει κάποιος θα πρέπει να το επιθυμεί πολύ, ώστε να μπορέσει να ξεπεράσει οποιαδήποτε δυσκολία που θα σταθεί τροχοπέδη στο έργο που οραματίζεται και θέλει να επιτελέσει.
στ. 5 «πλεξούδων λέξεων και συνειρμών μετάβαση»: εδώ πραγματώνεται η αλλαγή. Φαίνεται ότι πηγαίνουμε σε έναν άλλο χώρο, σε έναν άλλο τόπο σκέψης που έρχεται στον επόμενο στίχο, δηλαδή μπαίνουμε σε περίοδο περίσκεψης και τρέλας, όπου όμως εκεί πρέπει να περιπλανηθούμε.
στ. 7 «ξενάγηση σε άγνωστες λέξεις θεούς ακατάληπτους»: ίσως βρισκόμαστε σε μια καινούργια τέχνη και σε μια νέα ιδεολογική γραμμή.
στ. 8 «όντας το μάγμα στερεοποιημένο σε μιαν ανάσα έμπυρη»: ο στίχος αυτός εμπεριέχει το συστατικό της φωτιάς. Η φωτιά, όπως και ο αέρας που είδαμε λίγο πιο πάνω, συμβολίζει και αυτή δύναμη, φως, δημιουργία, γιατί πολλά υλικά σμιλεύονται με τη φωτιά. Το μάγμα σε μιαν ανάσα έμπυρη είναι στερεοποιημένο. Η ανάσα είναι ουσιαστικά αυτό που μας δίνει ζωή. Η έμπυρη ανάσα κυριολεκτικά είναι η ανάσα που γίνεται πάνω στη φωτιά. Βλέποντας όμως και τον επόμενο στίχο, αντιλαμβάνομαι ότι θα μπορούσε να υπάρξει και μία άλλη νοηματική συνοχή μεταξύ αυτών των δύο στίχων, σε ό,τι αφορά τη φράση «έμπυρη ανάσα». Επεξηγώ: ακούγοντας και μόνο κάποιος τους δύο αυτούς στίχους, χωρίς να έχει οπτική επαφή με το ποίημα, στο άκουσμα «ανάσα έμπυρη» μπορεί να καταλάβει το «έμπειρη», δηλαδή με –ει, ανάσα που ίσως θα λέγαμε ότι ξέρει πώς να αναπνέει. Όμως εδώ είναι γραμμένο με –υ. Συνεχίζοντας την ανάγνωση ο επόμενος στίχος ξεκινά με τη λέξη «γνώστη», γνώστη των άνισων διαδρόμων. Θα μπορούσε λοιπόν να μεταβεί η ερμηνεία μας ως προς το ότι η ανάσα γνωρίζει, είναι έμπειρη, με αποτέλεσμα να γίνεται και γνώστης άνισων διαδρόμων, δηλαδή αντιλήψεων, στάσης ζωής και ακόμη της στάσης απέναντι στην τέχνη που δεν είναι ίδια για όλους. Η άποψή μου αυτή θα μπορούσε να στηριχθεί στο ότι ο ίδιος ο ποιητής στο βιβλίο του «άγνωστος χ στην ποίηση» γράφει ότι το ποίημα έχει δύο τουλάχιστον σαφείς μορφές αυτή που ακούγεται και αυτή που βλέπεται/ διαβάζεται.
Κάτω από το ποίημα φαίνεται ένα απόσπασμα που οπτικά δε δένει με αυτό που διαβάσαμε μέχρι τώρα. Στην ανάγνωσή του φαίνεται σαν μια αναδρομή γιατί λέει «όταν διάλεξα νησί», άρα ο παρελθοντικός χρόνος του ρήματος μας γυρίζει πίσω. Έχουμε την εμφάνιση ενός γυναικείου ονόματος, Μαρία. Ίσως το πρόσωπο αυτό είναι εκείνο το «εσύ» που βρήκαμε στον 1ο στίχο. Αν ισχύει κάτι τέτοιο καταλαβαίνουμε ότι η γυναικεία φύση στο νησί είναι ουσιαστική.
γ.
είσαι κι εσύ νησί αέρας των βράχων
μόλις που αποβιβάστηκες στη γραφή
αλλόκοσμος βρυχηθμός παφλασμός έκρηξη
κυκλάδες όνειρα με διαπασών κοχύλια άγγιγμα μια παραλία
παλίρροια μυρωδιές αέρας ονείρων
υπόσχεση που σου δίνει το νησί
είναι πάντα ώρα για βουτιά
υπάρχει πάντα ένα νησί στον ορίζοντα
μέσα στον άγριο άνεμο ανασαίνω
αναγνωρίζοντας τις καταιγίδες
ελευθερία
Ανάλυση ποιήματος
στ. 1 «είσαι κι εσύ νησί»: θυμίζει τον πρώτο στίχο του β΄ μέρους. Υπάρχει όμως μία βασική νοηματική διαφορά ∙ λείπει το «στο» δηλαδή πριν μας έλεγε ότι «είσαι κι εσύ στο νησί» ενώ τώρα το πρόσωπο εκείνο είναι και αυτό νησί. Μια μικρή παύση για να προσδιορίσει ότι είναι αέρας βράχων, όπως σπάει δηλαδή ο άνεμος πάνω στα βράχια. Πάλι το στοιχείο του αέρα σε συνδυασμό με τα βράχια θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί κάποιο μοτίβο. Και στο στ. 5 από την εμφάνιση του ποιήματος και μόνο, πάλι βλέπουμε αυτή την παύση την ποιητική διακοπή. Μιλάει για παλίρροια από μυρωδιές που είναι πάλι αέρας αλλά αυτή τη φορά ονείρων. Μπαίνει λοιπόν το όνειρο, αυτό που φαντάζομαι, αυτό που τόσο πολύ θέλω να γίνει και το ονειρεύομαι γιατί δεν το έχω. Ίσως ο ποιητής ονειρεύεται μια απελευθερωμένη ποίηση και τέχνη ενάντια στους εμπορευματικούς ποιητές.
στ. 8 «υπάρχει πάντα ένα νησί στον ορίζοντα»: υπάρχει πάντα δηλαδή το περιβάλλον μέσα στο οποίο ο κάθε ποιητής ίσως και ο κάθε άνθρωπος, μπορεί να επαναπροσδιορίσει τις αξίες, τις αντιλήψεις του για τη ζωή και τα πράγματα.
στ. 9 «είναι πάντα ώρα για βουτιά»: δεν υπάρχει κάποιος περιορισμός για το πότε θα αποφασίσει κάποιος να κάνει την ενδοσκόπησή του. Να προτάξει αυτά που πιστεύει, να φέρει την πρωτοπορία μέσα από τη δική του οπτική.
στ. 10-12 «μέσα στον άγριο άνεμο ανασαίνω»: ο ποιητής γνωρίζει τους κινδύνους, τις αντιδράσεις θα μπορούσαμε να πούμε που θα προκαλέσει μέσα από την αποφυγή της συντηρητικής προσέγγισης της ποιητικής αισθητικής. Όμως, ζει μέσα σ’ αυτό, ζει από αυτό, από την αλλαγή, από το καινούργιο, το ανένταχτο και οδηγείται στην ελευθερία της ψυχής του, της προσωπικής διαμόρφωσης των έργων του αποδεικνύοντας ότι το διαφορετικό που κουβαλάει ο καθένας μέσα του μπορεί να οδηγήσει τελικά στην απελευθέρωση της ποίησης.
δ.
αλλαγή πλεύσης πέτρα περίπτυξη
ατμοπλοϊκή ή διαδικτυακή σύνδεση
σπάνια συνομιλία
γι’ αυτό κάποια νησιά
φεύγανε σε άτακτους κυματισμούς
ενώ άλλα αλαφροΐσκιωτα χανόντουσαν
σε συνεχή αναμέτρηση με τις βουνοκορφές η ανάσα
μου πήρε τον αέρα μου
που αφήνει τα όνειρα χωρίς φακούς
να βρίσκουν τα δικά τους μονοπάτια
τις νυχτερινές ώρες περιδιαβάζοντας νησί
από νησί σε νησί σύννεφο που χάνεται στον αέρα
Ανάλυση ποιήματος
στ. 1 «αλλαγή πλεύσης»: στρεφόμαστε δηλαδή προς κάποια άλλη ποιητική κατεύθυνση. Στο στ. 2 η αναφορά στην ατμοπλοϊκή ή διαδικτυακή ποίηση μας κάνει να επικεντρωθούμε νοηματικά στη συντηρητική και την πρωτοποριακή ποίηση αντίστοιχα. Στο βιβλίο του Κωστή Τριανταφύλλου «άγνωστος χ στην ποίηση» υπάρχει μια αναφορά για το ότι η ποίηση απελευθερώνεται και γίνεται πολυποιητική, πολυμεσική, τεχνολογική, ολοκληρωτική. Άρα, η τεχνολογική ή καλύτερα η ψηφιακή εποχή δίνει μία διαφορετική εξέλιξη της ποίησης υπό το πρίσμα της πιο σύγχρονης ποιητικής επεξεργασίας.
στ. 9-10 «που αφήνει τα όνειρα χωρίς φακούς… μονοπάτια»: πάλι εδώ τα όνειρα θα βρουν το δικό τους δρόμο, θα προχωρήσουν για εκεί που ο ποιητής ονειρεύεται, στο δικό του χώρο και με το δικό του τρόπο δημιουργίας.
στ. 11-12 «περιδιαβάζοντας νησί»: με τη φράση αυτή θεωρώ ότι δηλώνεται η περιπλάνηση του καλλιτέχνη στην ποιητική επεξεργασία, μια έρευνα που θα κάνει για να μπορέσει να καταλήξει μέσω της αναζήτησής του στην πρωτοποριακή τέχνη.
ε.
έτσι στο νησί
αλλά όπως πάλι είπες κι εσύ
ήμασταν μαζί κάπου οράματα οπωσδήποτε
πάντως ναι ιπτάμενες οφθαλμαπάτες για το ταξίδι
οπτασίες να υφέρπουν υπολογιστές ραντάρ διαδίκτυο
οθόνη αποβίβαση αοριστία υπερβολή εκπνοή
στη μέση του πουθενά ήμουν νησί λοιπόν
ανεμονησίδα πλοήγησης στην κορυφή του κόσμου
να σε παίρνει και να σε φέρνει δυνατός αέρας
στην κρυφή πλευρά πάνω στον άνεμο στη σιωπή
Ανάλυση ποιήματος
στ. 1-3: διαβάζοντας αυτούς τους στίχους μπορούμε να καταλάβουμε ότι ο ποιητής θεωρεί ότι η συνύπαρξη με το πρόσωπο που μας έχει ήδη αναφέρει ήταν τελικά οράματα. Ήταν όπως χαρακτηρίζει λίγο πιο κάτω οφθαλμαπάτες.
στ. 5: «οπτασίες να υφέρπουν υπολογιστές ραντάρ διαδίκτυο»: με την αναφορά του σε υπολογιστές, ραντάρ και διαδίκτυο εμπλέκει πάλι τον τομέα της τεχνολογίας. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Κωστής Τριανταφύλλου είναι ένας ποιητής που εμπλέκει την εικόνα με την ποίηση και μέσα από τη συνύπαρξή τους πρότεινε τη λεγόμενη οπτική ποίηση. Ο υπολογιστής στηρίζεται στην εικόνα και σε πολλές άλλες τεχνολογικές δυνατότητες, δίνοντας το βήμα σε τέτοιους ποιητές-καλλιτέχνες να δημιουργούν, αξιοποιώντας αυτά τα νέα μέσα για την επιτέλεση του σκοπού τους.
στ. 7 «στη μέση του πουθενά ήμουν νησί»: εδώ πάλι θεωρώ πως ο ποιητής εξακολουθεί να υποστηρίζει ότι η προσωπική καλλιτεχνική του ύπαρξη μπορεί να σταθεί οπουδήποτε ακόμη και εκεί που δεν υπάρχει τίποτα. Μπορεί να βασιστεί σε όσα η ποίησή του δίνει και να έχει μέσα του έναν κόσμο ολότελα διαφορετικό. Να δημιουργεί τη δική του τέχνη και να εξελίσσεται και ο ίδιος μέσα από αυτήν, διατηρώντας την ποιητική του αυτοτέλεια.
στ. 8 «ανεμονησίδα πλοήγησης»: πάλι εμπλέκεται το στοιχείο του αέρα, ενώ η λέξη νησίδα με παραπέμπει στο σκεπτικό του ίδιου του ποιητή που προανέφερα, ότι δηλαδή το νησί μπορεί να είναι μια νησίδα. Ίσως η νησίδα που διαχωρίζει τη συντηρητική από την πειραματική και ερευνητική ποίηση. Στον επόμενο στίχο η φράση «δυνατός αέρας» διαχωρίζεται μορφικά από το ποίημα.
στ.
για όλα φταίει ο άνεμος
άσκησης επί χάρτου το νησί
παίρνω τις λέξεις μου και φεύγω
όπως και άλλες γνωστές αγράμματες λέξεις
πίσω στους δρόμους της αυτοκίνησης μανίας
με σκέψεις άλλων λέξεις
η εκπνοή δεν είναι πάντα τέλος διαδρομής
μπορεί όμως να γίνει το παιχνίδι
Ανάλυση ποιήματος
Το ποίημα αυτό ξεκινά με τη λειτουργία του ανέμου ως υπαίτιου για όλες τις αλλαγές που συμβαίνουν. Ο ποιητής αφήνει, ίσως για λίγο το νησί, αποχωρεί για να επιστρέψει όπως λέει στο στ. 5 «στους δρόμους της αυτοκίνησης μανίας». Το αντιλαμβάνομαι, σε σχέση μάλιστα και με τον επόμενο στίχο που λέει «με σκέψεις άλλων λέξεις» σα να γυρίζει πάλι σε αυτό που ήδη καλλιτεχνικά υφίσταται, το εμπορευματοποιημένο. Συνεχίζει λέγοντας ότι «η εκπνοή δεν είναι πάντα τέλος διαδρομής», ότι δηλαδή το τέλος μιας περιόδου που είναι δομημένο σε αξίες δε σημαίνει ότι με την αλλαγή και την ποιητική επεξεργασία μιας πιο μοντέρνας οπτικής θα φέρει κάτι που δε θα μπορέσει να έχει μια σωστή συνέχεια.
Επίλογος
Κλείνοντας θέλω να παρατηρήσω ότι ο Κωστής Τριανταφύλλου δεν είναι μόνο ένας ακόμη ποιητής αλλά τον χαρακτηρίζει καλύτερα η ιδιότητα του καλλιτέχνη. Με την προσωπική του πινελιά σε αυτό που ο καθένας μας αποκαλεί τέχνη, άνοιξε νέους δρόμους στα μονοπάτια της ποιητικής έκφρασης αξιοποιώντας τρόπους καθ’ όλα διαφορετικούς από όσα μέχρι σήμερα έχουμε δει. Τα ποιήματά του αγγίζουν πολλές διαστάσεις και με το συγκερασμό του γραπτού ποιήματος, του ήχου και της εικόνας δημιουργεί το δικό του έργο, τη δική του οπτική ποίηση. Ο Κωστής είναι σαν να δημιουργεί σε τεχνητό περιβάλλον ακραία καιρικά φαινόμενα. Ο λόγος του δεν είναι λυρικός και ήπιος αλλά έχουμε ένα εκρηκτικό ύφος. Στα ποιήματα βλέπουμε κάποια διαστήματα κενού μεταξύ των λέξεων που μας δημιουργούν την αίσθηση της σιωπής. Η σιωπή γενικά για την ποίηση είναι πολύ καθοριστική, δεν είναι αθώα και ούτε χωρίς νόημα. Η σιωπή στον Τριανταφύλλου σχετίζεται και με την πρωτοποριακή μουσική. Τα ποιήματά του δέχονται ποικίλες ερμηνείες, άλλες τόσες κριτικές από τους ανθρώπους των τεχνών και πηγή συζητήσεων για τους απλούς αλλά ταυτόχρονα και αυστηρούς αναγνώστες του.
ολόκληρο το ποίημα στη διεύθυνση:http://www.issuu.com/costi/docs/____________